อวสารโลกหนังสือ

จากการประเมินงบสื่อโฆษณาในปี 2560 ในช่วง 11 เดือน โดย Media Intelligence พบว่ามีมูลค่า 78,755 ล้านบาท ลดลง 13.9% กลุ่มที่เติบโตสูงที่สุดคือสื่อออนไลน์ แต่ที่น่าเป็นห่วงก็คือสื่อนิตยสารที่มีการลดลงถึง 44% มีสัดส่วน 2% จากงบโฆษณาทั้งหมด

จะเห็นได้ว่า ตัวเลขงบโฆษณาผ่านสื่อสิ่งพิมพ์มีตัวเลขลดลงอย่างต่อเนื่อง โดยในปี 2555 มีตัวเลขรวมที่ 20,779 ล้านบาท ปี 2556 อยู่ที่ 20,930 ล้านบาท ปี 2557 อยู่ที่ 18,115 ล้านบาท ปี 2558 ลดเหลือ 16,604 ล้านบาท ปี 2559 หล่นไปที่ 12,761 ล้านบาท และปีนี้คาดการณ์งบสื่อสิ่งพิมพ์ไว้เพียง 8,809 ล้านบาท

จากตัวเลขดังกล่าว บวกกับกระแสไหลบ่าของเทคโนโลยีในโลกที่ทุกสิ่งทุกอย่างถูกบรรจุลงบนโทรศัพท์มือถือส่งผลโดยตรงต่อธุรกิจสื่อสิ่งพิมพ์ที่ทะยอยอำลาแผงทีละฉบับอย่างต่อเนื่อง จากตัวเลขเมื่อปี 2554 มีการสำรวจนิตยสารในประเทศไทยมีกว่า 183 หัว มีสัดส่วนงบโฆษณา 6% ในปี 2560 เหลืออยู่ 129 หัว และมีสัดส่วนงบโฆษณาเหลือเพียง 2% เท่านั้น ปรากฎการณ์นิตยสารลาแผงจึงเกิดขึ้นและชัดเจนมากที่สุดในปีนี้และปีต่อไปที่คาดว่าจะมีอีกหลายสำนักที่ต้องปิดตัวลง ส่วนแบรนด์ที่เหลือก็ต้องหันมาปรับปรุงคอนเทนต์ของตัวเองให้จับกลุ่มเฉพาะกลุ่มถึงจะอยู่รอด

ทีมงาน BIZpromptINFO ขออนุญาติรวบรวมรายชื่อนิตยสารที่อำลาแผงไปบางส่วนในปี 2560 เริ่มที่นิตยสาร “มาดาม ฟิกาโร” (Madame FIGARO) นิตยสารหัวนอกสัญชาติฝรั่งเศส กำลังจะลาแผงอีกเล่ม ฉบับสุดท้ายเดือนธันวาคม 2560 นี้ซึ่งได้ย้ายกองบรรณาธิการทั้งหมดย้ายทำ นิตยสารอิมเมจ ออนไลน์ ซึ่งนิตยสารมาดาม ฟิกาโร ฉบับประเทศไทยเป็นส่วนหนึ่งในเครือของหนังสือพิมพ์ Le Figaro ที่ทรงอิทธิพลและมีอายุเก่าแก่กว่า 190 ปีในประเทศฝรั่งเศส ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของแหล่งแฟชั่นและความงาม โดยวางแผงฉบับแรกในประเทศไทยเมื่อ 1 สิงหาคม 2546

ต่อมาในปี 2558 ได้การเปลี่ยนมือบริหารในประเทศไทย เมื่อแกรมมี่ ซึ่งเป็นผู้ถือลิขสิทธิ์เดิม ได้ขายกิจการสิ่งพิมพ์ยกล็อต 6 หัว ให้กับ ของ โจ-ธรรศพลฐ์ แบเลเว็ลด์ ซึ่งรับมาบริหารต่อ ในนาม บริษัททรีแดนซ์ พับลิชซิ่ง ก่อนจะขอปิดตำนานนิตยสารของสาวเมืองน้ำหอมไว้แต่เพียงเท่านี้

ต่อกันที่ นิตยสารเนชั่นสุดสัปดาห์ ซึ่งเป็นนิตยสารวิเคราะห์ข่าวรายสัปดาห์ ซึ่งอยู่ในการดูแลของบริษัท คมชัดลึก มีเดีย จำกัด ยุติการผลิตตั้งแต่เดือนมิ.ย. เป็นฉบับสุดท้าย หลังจากจำหน่ายฉบับแรกเมื่อวันที่ 29 มิ.ย. 2535 หรือเมื่อ 25 ปีก่อน ถือเเป็นการปิดตำนาน 25 ปี นิตยสารวิเคราะห์ข่าว แม้จะลดหน้าลงกว่าครึ่งเมื่อเทียบกับฉบับอื่นเพื่อลดต้นทุนมาแล้วก็ตาม

ปิดฉากไปอีกเล่ม สำหรับนิตยสาร เฮลท์แอนด์ควิซีน (Health & Cuisine) ในเครืออมรินทร์พริ้นติ้ง ที่ตีพิมพ์ฉบับที่ 199 เป็นฉบับสุดท้าย เดือนสิงหาคม 2560 ที่ผ่านมา โดยจะหันไปสื่อสารผ่านโลกออนไลน์และแฟนเพจแทน

ทั้งนี้ เฮลท์แอนด์ควิซีนจะยังมีการผลิตเนื้อหาต่อไปผ่านเฟซบุ๊ก แฟนเพจ Health & Cuisine Magazine และเว็บ ไซต์ GoodLifeUpdate.com ซึ่งมีการรวบรวมเอาเนื้อหาด้านอาหารและสุขภาพจากนิตยสารในเครืออมรินทร์อย่าง ชีวจิต และ Secret เข้าไปด้วย

สำหรับนิตยสารเฮลท์แอนด์ควิซีน ของ บริษัท อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน) เป็นนิตยสารเกี่ยวกับอาหารวางจำหน่ายเป็นรายเดือนในราคาเล่มละ 90 บาท

ก่อนหน้านี้ ในเดือนมิถุนายน 2560 นิตยสารครัว นิตยสารด้านอาหารอีกฉบับที่มีอายุยาวนานกว่า 24 ปี ก็ประกาศปิดตัว โดยตีพิมพ์ฉบับเดือนกรกฎาคม 2560 เป็นฉบับสุดท้าย ซึ่งตรงกับฉบับครบรอบ 49 ปีพอดี หลังเพิ่งปรับจากรายปักษ์เป็นรายเดือนเมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมานี้เอง

และที่เพิ่งปิดตัวไปหมาดๆ และสร้างความฮือฮาได้มากที่สุดคือ การประกาศปิดตัวลงของหนังสือคู่สร้างคู่สม หนังสือที่อยู่คู่คนไทยและร้านเสริมสวยมาเกือบ 40 ปี ที่จำค้องหยุดนิตยสารเพียงเท่านี้ เพราะคนอ่านหนังสือกระดาษน้อยลง กระทบกับยอดขาย สิ่งเหล่านี้คือเหตุผลในการปิดตัวของนิตยสารดัง “คู่สร้างคู่สม” บนเส้นทางยาวนาน 38 ปี โดย “ดำรง พุฒตาล” ผู้ก่อตั้ง ที่ยอมรับว่าที่ผ่านมาพยายามฝ่าวิกฤติด้วยการเปิดรับสมาชิก แต่มีผู้ตอบรับน้อยมาก ทั้งยอดจำหน่ายก็ลดลงทุกปีจนต้องตัดสินใจครั้งสำคัญ อำลาแผงด้วยฉบับสุดท้าย เล่มที่ 1,005 เดือนธันวาคม โดยไม่คิดสานต่อทางช่องทางออนไลน์

นิตยสาร “คู่สร้างคู่สม” กำเนิดมาจากรายการทีวี “คู่สร้าง-คู่สม” ดำเนินรายการโดย ดำรง พุฒตาล นับเป็นรายการสร้างชื่อให้พิธีกรดังเมื่อประมาณ 40 ปีก่อน สร้างปรากฏการณ์นับตั้งแต่ยอดพิมพ์ฉบับแรก 1 มกราคม 2523 100,000 เล่ม จนต้องพิมพ์ซ้ำถึง 3 ครั้ง ซึ่งในสมัยนั้นไม่เคยมีนิตยสารเล่มใดทำได้มาก่อน

จุดเด่นของคู่สร้างคู่สมอยู่ที่เนื้อหาซึ่งเป็นสาระบันเทิงอ่านสนุก เข้าถึงผู้อ่านในทุกระดับทั้งตอบปัญหาชีวิตคู่ ความรู้ และท่องเที่ยว ได้ชื่อว่าเป็นนิตยสารที่นำเสนอเนื้อหาท่องเที่ยวต่างแดนเล่มแรกๆ ที่เปิดโลกทัศน์นักอ่านในยุคที่การเดินทางยังไม่สะดวกสบายเช่นวันนี้ โดยคอลัมน์ยอดฮิตคือดูดวง ด้วยเนื้อหาที่หลากหลาย และราคาไม่สูงมาก จึงเป็นนิตยสารอีกเล่มที่อยู่คู่ร้านเสริมสวยมาเป็นเวลานาน

และที่กำลังลาแผงเป็นเล่มสุดท้ายส่งท้ายปี 2560 คือ นิตยสาร “เมนส์ ฟิตเนส ไทยแลนด์” ที่ประกาศวางแผงฉบับสุดท้ายเดือนธันวาคมนี้ และหันไปเน้นช่องทางออนไลน์นิตยสารในเครือแทน ซึ่งทางผู้บริหาร ได้บอกถึงสาเหตุว่า เนื่องจากเจ้าของลิขสิทธิ์ เมนส์ ฟิตเนส ประเทศอเมริกา ยุติการผลิตนิตยสารดังกล่าวในทุกประเทศทั่วโลกในเดือนธันวาคมนี้ ทั้งนี้ แมส คอนเน็ค ได้ลิขสิทธิ์ในการพิมพ์ เมนส์ ฟิตเนส ไทยแลนด์ เมื่อพฤษภาคม 2560 ซึ่งได้รับการต้อนรับและตอบรับเป็นอย่างดีทั้งจากผู้อ่านและแบรนด์สินค้าชั้นนำมากมายตลอดระยะเวลา 8 เดือน ที่วางแผง แต่ด้วยเหตุผลดังกล่าวจึงไม่สามารถผลิตนิตยสารเมนส์ ฟิตเนส ไทยแลนด์ ได้

นอกจากนี้ ยังมีนิตยสารที่ลาแผงส่งท้ายปลายปีกับลมหายใจเฮือกสุดท้ายของวงการนิตยสารเมืองไทย นั่นคือ “นิตยสารดิฉัน” ที่อยู่คู่เมืองไทยมากว่า 40 ปี โดยจะวางแผงในเดือนปลายเดือนธันวาคม 2560 เป็นฉบับสุดท้าย

คนทำสื่อนิตยสารในยุคที่น้ำหมึกและแผ่นกระดาษพ่ายแพ้ยุคออนไลน์คงต้องปรับตัวอย่างหนักเพื่อให้ตัวเองอยู่รอดให้ได้ เพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงของตลาด และผู้บริโภค

เป็นกำลังใจให้เพื่อนๆ สื่อทุกสำนัก สู้ๆ ค้าบ